Bedrijfsopvolging binnen het familiebedrijf

Bedrijfsopvolging alleen is al een complex traject vol emoties en valkuilen. Bij familiebedrijven is dit nog een gradatie erger, de complexiteit en dynamiek binnen het familiebedrijf is niet te vergelijken met een niet-familiebedrijf. Het bedrijf overdragen aan de “next gen” gaat zeker niet vanzelf.

De familieverhoudingen zijn erg belangrijk, misschien nog wel belangrijker dan de juridische en financiële aspecten. Hierbij is het erg belangrijk om naast de fiscale en financiële aspecten extra aandacht te besteden aan de “zachte” kant. Het is nu net die “zachte” kant die vaak vergeten wordt. Want is die “next gen” wel geschikt om het bedrijf over te nemen? Hebben zij voldoende capaciteiten? Willen ze wel het bedrijf overnemen? Is de visie van de “next gen” ook de visie van de huidige generatie?

De Slagingskans

De slagingskans van een succesvolle bedrijfsoverdracht is laag, 30% van de overdrachten overleeft de eerste generatie, na de derde generatie bestaat nog maar 3%. (ECFB, 2016*) Maar al te vaak hoor je dat de eerste generatie het bedrijf opricht, de tweede generatie de vruchten plukt van het succes van de eerste generatie en de derde generatie het bedrijf niet verder kan laten voortbestaan. Maar hoe zorg je dan wel voor een succesvolle bedrijfsoverdracht?

3-circel model

Het familiebedrijf kunnen we goed in kaart brengen middels het 3-circel model. In dit model wordt in een oogopslag helder hoe de systemen zich tot elkaar verhouden en welke rol iemand in neemt binnen het familiebedrijf. Het model maakt inzichtelijk welke verschillende rollen en belangen er binnen het familiebedrijf zijn:

• Familiebelang: harmonie en saamhorigheid
• Bedrijfsbelang: continuïteit van de onderneming
• Eigendomsbelang: vermogensrendement

De posities binnen het familiebedrijf

Binnen het familiebedrijf onderscheiden we belangrijke zaken in 7 rollen en posities:

1. Familieleden die geen eigenaar en/of bestuurder zijn en niet in het bedrijf werken.
2. Externe mede-eigenaren die geen functie hebben binnen het bedrijf en ook geen toezichthouder zijn.
3. Externe directieleden en toezichthouders.
4. Familieleden die in het familiebedrijf werken of toezichthouder zijn, maar geen eigenaar zijn.
5. Familieleden die niet in het familiebedrijf werken en geen toezichthouder zijn, maar wel (mede) eigenaar zijn.
6. Externe medewerkers, directieleden en toezichthouders die ook mede-eigenaar zijn.
7. Familie-eigenaren die in het bedrijf werken en/of toezichthouder zijn.

Familiestatuut

Ieder familiebedrijf is anders en dus is het bij elk familiebedrijf van groot belang om de family governance vast te leggen. Hierbij brengen we gemeenschappelijke waarden en doelen van de onderneming in kaart. En we regelen de onderlinge verhoudingen en de verhoudingen tussen familie en bedrijf. Welk doel krijgt het vermogen/het eigendom, en hoe wordt omgegaan met het doel en invulling van de familiewaarden?

Deze afspraken leggen we vast in een familiestatuut. Dit statuut geeft structuur en duidelijkheid voor de huidige en toekomstige generatie van het familiebedrijf. Maar belangrijker nog is de weg naar het opstellen van het statuut. Het spreken over normen en waarden, belangen en toekomst maakt dat de familie met elkaar in gesprek is over onderwerpen die er toe doen. In het familiestatuut ontmoet de emotie het zakelijke aspect. Het gaat over rollen en functies. Capabel zijn voor de functie en hoe hier mee om te gaan.

Het bedrijf heeft een visie en strategie nodig met doelen voor de komen de jaren. Deze visie en doelen dienen gedragen te worden door het hele systeem, om succes te kunnen bereiken.

Het familiestatuut zijn afspraken tussen de familie onderling en deze gelden als leidraad hoe er gehandeld kan worden. Belangrijk is het om te beseffen dat dit een levend en vooral ook praktisch document is. Duidelijke, transparante afspraken dragen bij aan het behouden en vergroten van de onderlinge saamhorigheid en samenwerking in de familie. Geld maakt immers niet altijd gelukkig en een goede familiesfeer en een gezellig gezamenlijk kerstdiner is vaak veel waardevoller. Zorg dat de mens centraal staat.

Bij het opstellen van een familiestatuut helpt de ondersteuning en objectieve kijk van een bedrijfsadviseur, juist omdat een familiestatuut jaren moet meegaan. Het is belangrijk om de familiale banden te scheiden van bedrijfsbelangen.

Wat De Ondernemingswaarde voor jou kan betekenen

Onze collega Natalie in‘t Zandt heeft bij TiFB (Tilburg Institute for Family Business) hier een opleiding voor gevolgd en kan jullie begeleiden bij het proces om tot een statuut te komen, het bespreekbaar maken van belangrijke onderwerpen en bij het formuleren van gedragsregels en beleidsvoornemens.

Wil jij meer inzicht krijgen in je familiebedrijf? We hopen dat we met dit artikel iets meer inzicht hebben kunnen geven in het belang van de “zachte” kant bij familiebedrijven en een succesvolle bedrijfsopvolging. Wil jij  sparren over hoe we  jou kunnen ondersteunen bij een succesvolle overdracht?

*Bron: ECFB (2016), Strategieverandering na generatiewisseling bij familiebedrijven, Erasmus Centre for Family Business.

Wilt u hier graag meer informatie over of hulp?

Neem dan vooral contact op met ons!